واکسیناسیون پنوموکوک
واکسن پروونار (Prevnar) محصول شرکت فایزر است و برای پیشگیری از بیماری‌های ناشی از باکتری استرپتوکوک پنومونیه (Streptococcus pneumoniae) طراحی شده است. این واکسن در دو نسخه اصلی ارائه می‌شود:
🧪 پروونار ۱۳ (Prevnar 13)
ترکیب: شامل ۱۳ سروتیپ از باکتری پنوموکوک است که باعث بیماری‌های جدی مانند ذات‌الریه، مننژیت و عفونت خون و عفونت گوش می‌شوند.
گروه‌های هدف: نوزادان از ۶ هفتگی، کودکان، نوجوانان و بزرگسالان.
برنامه تزریق: چهار دوز در سنین ۲، ۴، ۶ و ۱۲ تا ۱۵ ماهگی برای کودکان توصیه می‌شود.
موارد مصرف: پیشگیری از بیماری‌های تهاجمی پنوموکوکی و عفونت‌های گوش میانی.
🧪 پروونار ۲۰ (Prevnar 20)
ترکیب: شامل ۲۰ سروتیپ از باکتری پنوموکوک است که پوشش گسترده‌تری نسبت به نسخه قبلی دارد.
گروه‌های هدف: بزرگسالان ۱۸ سال به بالا، به‌ویژه افراد بالای ۶۵ سال یا دارای بیماری‌های زمینه‌ای.
ویژگی‌ها: یک دوز تزریق برای ایمنی کامل کافی است.
⚠️ نکات مهم
عوارض جانبی رایج: درد، قرمزی یا تورم در محل تزریق، تب، تحریک‌پذیری و کاهش اشتها.
موارد منع مصرف: در صورت حساسیت به هر یک از اجزای واکسن یا سابقه واکنش آلرژیک شدید به دوز قبلی، تزریق توصیه نمی‌شود.
تفاوت اصلی بین واکسن پره ونار فایزر (Prevnar) و واکسن پنوموکوک تزریقی رایگان در مراکز بهداشتی ایران در موارد زیر است:
1. نوع واکسن و تعداد سروتیپ‌ها
پره ونار فایزر (Prevnar 13 یا PCV13):
این واکسن کونژوگه است و علیه ۱۳ سروتیپ از باکتری استرپتوکوک پنومونیه ایمنی ایجاد می‌کند. در کودکان ۶ هفته تا ۵ سال و بزرگسالان بالای ۵۰ سال استفاده می‌شود. توسط شرکت فایزر تولید شده و تأییدیه سازمان جهانی بهداشت (WHO) را دارد. واکسن پنوموکوک رایگان در ایران: در برنامه واکسیناسیون کشوری ایران، واکسن پنوموکوک کونژوگه ۱۰ ظرفیتی (PCV10) استفاده می‌شود. این واکسن علیه ۱۰ سروتیپ از باکتری پنوموکوک ایمنی ایجاد می‌کند. توسط شرکت‌های مختلفی مانند GSK (واکسن سینفلوریکس) تولید می‌شود.2. محدوده سنی و گروه‌های هدف
پروینار فایزر: برای کودکان ۶ هفته تا ۵ سال و بزرگسالان بالای ۵۰ سال توصیه می‌شود. در برخی کشورها برای بزرگسالان با شرایط خاص نیز استفاده می‌شود. واکسن رایگان در ایران: در برنامه واکسیناسیون کشوری برای کودکان زیر ۵ سال به‌صورت رایگان تزریق می‌شود. برای بزرگسالان در گروه‌های پرخطر (مانند بیماران مزمن) ممکن است توصیه شود، اما به‌صورت رایگان در دسترس نیست.3. تأثیرگذاری و پوشش بیماری‌ها
پروینار فایزر: پوشش وسیع‌تری نسبت به واکسن ۱۰ ظرفیتی دارد و علیه سروتیپ‌های بیشتری ایمنی ایجاد می‌کند. در پیشگیری از بیماری‌های شدید مانند مننژیت، ذات‌الریه و عفونت‌های خونی مؤثرتر است. واکسن رایگان در ایران: پوشش کمتری نسبت به پروینار دارد، اما برای کنترل بیماری‌های شایع پنوموکوکی در کودکان کافی است. در کاهش موارد بیماری و مرگ‌ومیر ناشی از پنوموکوک در کودکان مؤثر بوده است. نتیجه‌گیری اگر به دنبال پوشش وسیع‌تر و ایمنی بیشتر علیه سروتیپ‌های مختلف پنوموکوک هستید، واکسن پروینار فایزر گزینه مناسبی است، اما هزینه بالاتری دارد و در ایران به‌صورت خصوصی عرضه می‌شود. در مقابل، واکسن پنوموکوک رایگان در مراکز بهداشتی ایران برای کودکان زیر ۵ سال به‌صورت رایگان تزریق می‌شود و در کاهش بیماری‌های شایع پنوموکوکی مؤثر است. در نهایت، انتخاب بین این دو واکسن بستگی به شرایط فردی، سن، وضعیت سلامتی و توان مالی دارد. توصیه می‌شود برای تصمیم‌گیری مناسب با پزشک یا مرکز بهداشت محل سکونت خود مشورت کنید.
جدول واکسیناسیون پروینار ۱۳ (PCV13)
👶 نوزادان و کودکان خردسال (برنامه اصلی)
طبق دستورالعمل سازمان غذا و داروی آمریکا (FDA) و مراکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC)، واکسن پروینار ۱۳ به‌صورت یک سری چهار دوزه در سنین زیر تزریق می‌شود:
دوز ۱: در ۲ ماهگی (می‌توان از ۶ هفتگی آغاز کرد)
دوز ۲: در ۴ ماهگی
دوز ۳: در ۶ ماهگی
دوز ۴ (تقویتی): در ۱۲ تا ۱۵ ماهگی (حداقل ۲ ماه پس از دوز سوم)
فواصل بین دوزها معمولاً ۴ تا ۸ هفته است.
🔄 برنامه جبرانی (کودکان ۷ ماه تا ۵ سال)
برای کودکانی که واکسیناسیون را به‌موقع دریافت نکرده‌اند، برنامه جبرانی به‌صورت زیر است:
۷ تا ۱۱ ماهگی: ۳ دوز (دو دوز با فاصله حداقل ۴ هفته، دوز سوم پس از یک‌سالگی و حداقل ۲ ماه پس از دوز دوم)
۱۲ تا ۲۳ ماهگی: ۲ دوز با فاصله حداقل ۲ ماه
۲۴ ماه تا ۵ سالگی: ۱ دوز کافی است
🧒 کودکان ۶ تا ۱۷ سال
در این گروه سنی، یک دوز واحد از واکسن پروینار ۱۳ توصیه می‌شود، به‌ویژه برای کودکانی که قبلاً این واکسن را دریافت نکرده‌اند.
👨🦳 بزرگسالان ۱۸ سال به بالا
برای بزرگسالان، یک دوز واحد از واکسن پروینار ۱۳ توصیه می‌شود، به‌ویژه برای افرادی با شرایط خاص پزشکی یا در معرض خطر بالای بیماری‌های پنوموکوکی.
